Krynickie Drogi do Niepodległości. 1914-1918
Dnia 8 listopada 2018 r. w Galerii Sztuki „Siedlisko” została otwarta wystawa pt. „Krynickie drogi do Niepodległości”, przygotowana przez Bibliotekę Publiczną w Krynicy- Zdroju. Ekspozycja pokazuje udział mieszkańców Krynicy i osób z nią związanych w walkach o odzyskanie Niepodległości. Prezentuje unikalne materiały: zdjęcia, dokumenty oraz wspomnienia z archiwów rodzinnych kryniczan, w tym członków Stowarzyszenia Miłośników Krynicy, zbiorów Biblioteki Publicznej oraz innych dostępnych źródeł. Wystawę otworzył Jan Boligłowa z Centrum Kultury, a dyrektor Biblioteki Publicznej Magdalena Krzeszowska opowiedziała o koncepcji wystawy oraz wydarzeniach, jakie miały miejsce w uzdrowisku w latach I wojny światowej. Gościem wernisażu był burmistrz-elekt Piotr Ryba, dyrektor Wydziału Promocji Anna Michalik, przedstawiciele Rady Miejskiej, członkowie Stowarzyszenia Miłośników Krynicy, Uniwersytetu III Wieku, mieszańcy i kuracjusze. W otwarciu wystawy uczestniczyli także członkowie rodzin osób, którym poświęcono poszczególne plansze ekspozycji.
Kryniczanie walczyli w armii austriackiej, wstępowali do Legionów Polskich, walczyli na Wschodzi i Zachodzie, byli wywożeni na Sybir. Będąc już żołnierzami Wojska Polskiego, bronili młodego Państwa przed nawałnicą bolszewicką ze wschodu. Wielu młodych mieszkańców stawiło się do obrony Lwowa, tak jak trzech synów państwa Pudłów (Porzyckich) czy synowie Fr. Kmietowicza. Odpowiedzialność za losy Ojczyzny i gotowość oddania za nią życia wzięło na siebie pokolenie, które nigdy nie znało wolnej Polski. Byli wychowani w patriotycznych tradycjach, przekazywanych przez przodków - „Bóg, Honor i Ojczyzna” nie było martwym hasłem, lecz prawdziwą wartością życia. „W 1918 r. po 123 latach niewoli odrodziła się niepodległa Polska. Ale najpierw rodziła się ona w sercach i umysłach naszych przodków, którzy nie chcieli służyć zaborcom” ( z listu pasterskiego Episkopatu Polski). Śledząc losy wielu rodzin (Kmietowiczów, Kryńskich, Kołodziejskich, Hippmannów, Mravincsicsów, Maternickich, Ferków, Dymnickich, Wawroszów) można zauważyć, że byli wśród nich powstańcy styczniowi, legioniści, żołnierze - uczestnicy walk I II wojny światowej, ruchu oporu.
Krynica była odzwierciedleniem narodowego losu, stąd wywodzili się Polacy walczący w różnych armiach i na wielu frontach. Przez uzdrowisko w czasie Wielkiej Wojny przemieszczały się poszczególne wojska (m. in. austriackie, bośniackie, chorwackie, węgierskie, polskie, rosyjskie), uciekinierzy z innych miast i transporty aprowizacyjne. Tutaj lokowano szpitale dla rannych w bitwach żołnierzy. 44 zmarłych pochowano na krynickim cmentarzu wojennym. W krynickich hotelach i pensjonatach wracali do zdrowia legioniści. Mimo wielu trudności (komunikacyjnych i aprowizacyjnych) uzdrowisko niemal przez cały czas było czynne. Mieszkańcy Krynicy przeżywali ciężkie chwile: cierpieli głód, strach, niepewność jutra, zagrożenie zniszczenia miasta. Nastroje wojenne odzwierciedla pisana przez 18-letnią Władysławę Kmietowiczównę, Kronika wojenna 1914-1920, której fragmenty zostały wykorzystane na wystawie. Ciekawym i cennym źródłem wiedzy o wydarzeniach, które miały miejsce w tym czasie w Krynicy jest Kronika prowadzona przez ks. Jana Jasiaka, ekspozyta w Krynicy (cytowana w książce K. Talarka pt. „Kapelania, ekspozytura i parafia rzymsko-katolicka w Krynicy- Zdroju 1827-1953”). Dzięki niej dowiadujemy się o działalności dr Henryka Ebersa, który nie tylko zarządzał uzdrowiskiem w pierwszych dniach wojny, ale także uratował miasto przed zniszczeniem, udając się na interwencję do rosyjskiego generała. Pomoc duchową i materialną krynickiej społeczności, jeńcom, rannym i wracającym do zdrowia żołnierzom niósł ks. Jan Jasiak. W tych ciężkich czasach zasłużył się także dr Franciszek Kmietowicz, naczelnik gminy (potem burmistrz). Na wystawie znalazły się także zdjęcia i biografie osób, które na pewnym etapie swojego życia związali swój los z uzdrowiskiem: dr Mieczysław Dukiet, dr Ferdynand Pawłowski, płk Eugeniusz Quirini, byli urzędnikami, działali społecznie (Franciszek Jodłowski, Ksawery Górski, Bronisław Witkowski).
Wystawę „Krynickie drogi do Niepodległości” można także zobaczyć w wersji plenerowej - na Deptaku, przed pomnikiem A. Mickiewicza oraz on-line na stronie Biblioteki Publicznej (pl). Ekspozycja prezentowana w Galerii Sztuki „Siedlisko” przy ul. Piłsudskiego 19 (kino Jaworzyna II) będzie czynna do końca listopada.